Ergenlik dönemi, çocukluktan yetişkinliğe geçişin en yoğun duygusal, bilişsel ve sosyal
değişimlerinin yaşandığı bir süreçtir. Bu dönemde birey kimliğini bulmaya, sınırlarını belirlemeye,
bağımsızlaşmaya ve aynı zamanda kabul görmeye çalışır. Bu karmaşık süreçte yaşanan zorluklar;
kaygı, öfke, özgüven düşüklüğü, akademik problemler, aile içi çatışmalar, sosyal ilişkilerde
zorlanmalar gibi birçok alanda kendini gösterebilir.
Ergen terapisi, bu dönemde yaşanan içsel çatışmaları anlamak, duyguları düzenlemek, kimlik
gelişimini desteklemek ve sağlıklı baş etme becerileri kazandırmak amacıyla yürütülür. Ergenlerle
yapılan terapiler, onların yaş dönemine, gelişimsel ihtiyaçlarına ve kişilik özelliklerine uygun
biçimde yapılandırılır. Bu süreçte kullanılan terapi ekolü, danışanın ihtiyacına göre belirlenir.
Aşağıda, ergenlerle en sık kullanılan terapi yaklaşımlarını bulabilirsin.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
BDT, düşünceler, duygular ve davranışlar arasındaki bağlantıya odaklanır. Ergenin olumsuz veya
çarpıtılmış düşüncelerini fark etmesini, bunları daha gerçekçi düşüncelerle değiştirmesini ve
böylece duygusal dengelenme sağlamasını hedefler. Sınav kaygısı, özgüven düşüklüğü, sosyal fobi,
öfke yönetimi ve depresyon gibi sorunlarda oldukça etkilidir. BDT, yapılandırılmış, hedef odaklı ve
kanıta dayalı bir yaklaşımdır.
EMDR Terapisi
Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme anlamına gelen EMDR, travmatik veya
rahatsız edici anıların beyinde yeniden sağlıklı biçimde işlenmesini sağlar. Ergenlerde özellikle
zorbalık, kaza, kayıp, istismar, boşanma gibi olayların bıraktığı izlerle çalışmada etkilidir. EMDR,
yalnızca travma değil; performans kaygısı, özsaygı sorunları veya özgüven eksikliği gibi alanlarda
da kullanılabilir.
Şema Terapi
Şema Terapi, bireyin çocuklukta oluşan ve bugün yaşadığı zorlukların temelinde yatan kalıpları
(şemaları) fark etmesine yardımcı olur. “Ben değersizim”, “Kimse beni anlamaz”, “Başkalarını
mutlu etmeliyim” gibi köklü inançlar üzerinde çalışılır. Ergenlerde özellikle aile ilişkileri, özdeğer,
kimlik arayışı ve duygusal regülasyon konularında etkilidir.
Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)
ACT, kişinin duygularıyla savaşmak yerine onları kabul etmesini ve değerleri doğrultusunda eyleme
geçmesini destekler. Ergenin “mükemmel olmalıyım” ya da “üzülmemeliyim” gibi katı düşünceler
yerine yaşamın getirdiği her duyguyu deneyimleyebilmesini öğretir. Özellikle kaygı, erteleme,
yönsüzlük ve içsel baskılarla çalışan ergenlerde etkilidir.
Aile Terapisi
Ergenlik döneminde yaşanan sorunlar, çoğu zaman yalnızca bireysel değil, aile sisteminin
tamamıyla ilişkilidir. Aile Terapisi, iletişim kalıplarını, rollerin dengesini ve duygusal bağları ele
alır. Ergenin bağımsızlaşma çabası ile ebeveynin kontrol ihtiyacı arasındaki çatışmaları anlamak,
sürecin temelini oluşturur.
Psikanalitik / Psikodinamik Terapi
Bu yaklaşım, ergenin bilinçdışı çatışmalarını, bastırılmış duygularını ve geçmiş yaşantılarının
bugünkü davranışlarını nasıl şekillendirdiğini anlamaya odaklanır. Özellikle kimlik gelişimi, öfke,
suçluluk, reddedilme korkusu gibi duyguların kökenine inmeye yardımcı olur. Terapi süreci
genellikle uzun solukludur ve içgörü kazanımı üzerine kuruludur.
Çözüm Odaklı Kısa Süreli Terapi
Bu terapi, ergenin sorunlarını detaylı şekilde analiz etmekten çok, mevcut kaynaklarını ve güçlü
yönlerini kullanarak çözüme ulaşmasını hedefler. “Ne işe yarıyor?” ve “Ne farklı olsaydı daha iyi
hissederdin?” gibi sorularla yönlendirme yapılır. Özellikle kısa süreli danışmanlıklarda etkili bir
yöntemdir.
Motivasyonel Görüşme
Ergenin değişime dair isteksizliğini veya kararsızlığını anlamak için kullanılır. Sigara, madde
kullanımı, ders motivasyonu veya sosyal izolasyon gibi alanlarda etkilidir. Terapi sürecinde ergenin
kendi iç motivasyonunu keşfetmesi ve değişim kararını kendisinin alması desteklenir.
Mindfulness Temelli Terapi
Mindfulness, “anda kalmak” ve duyguları fark ederek kabullenmeyi öğretir. Ergenin dikkatini
dağıtan düşünceler yerine mevcut ana yönelmesi sağlanır. Kaygı, dikkat dağınıklığı ve stresle baş
etme becerilerinde oldukça faydalıdır.
Sanat Terapisi
Resim, müzik, drama veya yazı gibi yaratıcı yollarla duyguların ifade edilmesine alan tanır. Sözel
olarak kendini ifade etmekte zorlanan ergenlerde özellikle etkilidir. Duygusal farkındalık, özsaygı
ve içsel rahatlama süreçlerinde destekleyici bir yöntemdir.
Oyun Terapisi (özellikle erken ergenlikte)
Erken ergenlik döneminde (10–13 yaş arası), birey hem çocuk hem genç olmanın arasında kalır. Bu
yaş grubu için oyun, hâlâ duygusal bir dil olmayı sürdürür. Oyun terapisi, sembolik anlatımlar
üzerinden iç dünyayı keşfetmeye olanak tanır.
Duygu Odaklı Terapi (EFT)
EFT, duyguların fark edilmesi, adlandırılması ve ifade edilmesi üzerine çalışır. Ergenin bastırdığı
öfke, üzüntü veya korku gibi duygularla temasa geçmesini sağlar. Özellikle ilişkisel zorluklarda,
aile çatışmalarında ve kimlik karmaşasında etkili bir yaklaşımdır.
Anlatı (Narratif) Terapi
Narratif Terapi, ergenin yaşantısını bir hikâye olarak ele alır ve bu hikâyeyi yeniden yazmasına
yardımcı olur. “Ben tembelim” ya da “kimse beni sevmez” gibi olumsuz anlatıların yerini, daha
güçlendirici hikâyelerin alması sağlanır. Özellikle kimlik arayışında olan ergenler için çok
değerlidir.
Her ergen farklı bir dünyadır. Terapi süreci, bu dünyanın kapısını aralamak, onu anlamak ve güvenli
bir biçimde yeniden inşa etmesine eşlik etmek demektir. Uygun terapi yaklaşımı, ergenin yaşına,
ihtiyaçlarına ve kişisel hedeflerine göre belirlenir.